„Teren w jakim realizujemy zadania bojowe ma istotny wpływ na szybkość, efektywność działania, nasze możliwości rażenia przeciwnika lub obrony przed jego środkami walki. Odpowiednio przeprowadzona analiza terenu pozwala nam, już w procesie planowania, na dobór odpowiednich taktyk, technik oraz sił i środków działania, aby zminimalizować negatywne skutki wpływu terenu na nasze działanie lub wykorzystać sprzyjające cech terenu do uzyskania znaczącej przewagi. Podstawową analizę terenu pododdział może zrealizować na podstawie dostępnych map, zdjęć lub z wykorzystaniem wiedzy ze wcześniejszych operacji zrealizowanych w tym terenie.
Obecnie specjaliści od rozpoznania realizujących zadania w sztabach operacyjnych stosują zaawansowane narzędzia w postaci specjalistycznych programów komputerowych, które analizują teren z wykorzystaniem trójwymiarowych map oraz zdjęć lotniczych i satelitarnych.
Pamiętajcie! Zanim wyjdziecie do walki musie dobrze zaznajomić się z terenem i obiektem, na którym będziecie działać. Aby niczego nie przeoczyć należy zapamiętać prosty akronim OCOKA i nauczyć się go stosować.”
kmdr ppor. (rez.) Cezary Cierzan (Oficer JW Formoza)

OCOKA (akronim od Observation and Fields of Fire, Cover and Concealment, Obstacles, Key Terrain, Avenues of Approach) jest metodą analizy terenu działania, i stanowi integralną część punktu „I – Sytuacja” OPORD (rozkazu bojowego). Pięcio elementową  analizę realizuje się pod kątem oddziaływania (pozytywnego i negatywnego) na sił własne jak i przeciwnika:
 

(O) Obserwacja i pola ostrzału – Możliwość prowadzenia obserwacji oraz ostrzału w rejonie działania (zasięgi i sektory) .

(C) Ukrycia i osłona – Istniejące ukrycia przed ostrzałem bezpośrednim i pośrednim oraz osłony uniemożliwiające obserwację (osłaniające przed widocznością).

(O) Przeszkody – przeszkody terenowe niemożliwe lub trudne do pokonania bez zastosowania odpowiedniego sprzętu lub odpowiednich technik działania.

(K) Teren kluczowy – Teren, którego zajęcie daje wyraźną przewagę jednej ze stron. Wzgórza, płaskowyże, infrastruktura lub inne cechy terenu istotne z taktycznego punktu widzenia.

(A) Drogi podejścia – ukształtowanie terenu lub istniejące drogi dające możliwość przerzutu sił i środków walki celem realizacji ataku na stronę przeciwną.

Powyższe elementy muszą być analizowane z uwzględnieniem czynników takich jak:

Przydzielone zadania

Rodzaj operacji

Układ sił zaangażowanych w działania

Dostępne uzbrojenie i wyposażenie

1.  Obserwacja i pole ognia

Zidentyfikuj obszar potencjalnego prowadzenia ognia

Zidentyfikuj obszar nadający się do obrony oraz optymalnego wykorzystania dostępnego uzbrojenia

Zidentyfikuj miejsca gdzie twoje siły są narażone na obserwacje i ostrzał

Punkty obserwacji i pole ognia nie są tymi samymi obszarami – obserwacja może być prowadzona z odległości kilku kilometrów, a pole ognia jest ograniczone do długości rażenia broni.

Do obserwacji uwzględnij czynniki pogodowe oraz stałe warunki. Uwzględnij czy pole ognia ma służyć do ostrzału bezpośredniego czy pośredniego.

2. Ukrycia i osłona

Obszar ukrycie ma uniemożliwiać obserwację naziemną jak i powietrzną. Może wynikać z nachylenie terenu, gęstości roślinności lub zabudowań terenu. Drugim elementem analizy powinna być ocena czy obszar stanowi osłonę (i czy musi ja stanowić) – czyli fizyczne zabezpieczenie przed pośrednim lub bezpośrednim ostrzałem.

Poruszanie pod osłoną zapewnia siłom atakującym element zaskoczenia. Poruszanie pod ukryciem i osłona będzie kluczowe dla jednostek rozpoznawczych.

W obronie, siły szukają obszaru zapewniającego zarówno ukrycie jak i osłonę jednak nieograniczającego możliwości obserwacji drogi podejścia przeciwnika.

3. Przeszkody

Przeszkodą jest każdy naturalny lub sztuczny element, który może zatrzymać, zwolnić  lub zmienić drogę drużyny np. budynki, strome zboczach, rzeki, jeziora, lasy, bagna, miasta, pole minowe, rowy i inne.

Zwracaj uwagę na gęstość i rodzaj roślinności, drenaż powierzchniowy (szerokość strumienia, głębokość, prędkość, nachylenie koryta), drogi (klasyfikacje mostów i dróg, ostrość zakrętów, nachylenia) i skutki faktycznej i przewidywanej pogody.

4. Teren kluczowy

Cechy terenu (naturalne lub sztuczne), których kontrola daje wyraźną przewagę – często używane jako punkty obserwacyjne lub punkt zborny przed celem.  Przykłady: most, pole możliwe do wykorzystania jako lądowisko, jedyna droga podejścia do celu.

5. Drogi podejścia

Droga podejścia jest szlakiem naziemmnym lub powietrznym nacierajacych sił. Prowadzi przez tereny kluczowe do bezpośredniego celu operacji.

Opracował: Ram

Konsultacja merytoryczna: Cezary Cierzan

Foto: Szkolenie taktycznych procedur dowodzenia dla SGO. Formoza Camp/rekrut.ue  (Katarzyna Średnicka)